مطالعه تاریخی سیستم پیوسته‌ انسان ـ آب از منظر هیدرولوژی اجتماعی، محدوده مورد مطالعه: حوضه آبریز مشهد

Authors

  • بیژن قهرمان استاد گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
  • مجتبی شفیعی پژوهشگر، مرکز پژوهشی آب و محیط زیست شرق، مشهد، ایران
  • کامران داوری گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایزان
Abstract:

درک روابط پیچیده‌ میان سیستم‌های طبیعی و انسانی و شناخت پویایی هم‌تکاملی انسان و آب، در برنامه‌ریزی برای توسعه‌ پایدار بسیار پراهمیت است. در دهه‌ اخیر شناخت چنین سیستم‌هایی از طریق مطالعه‌ تاریخی هیدرولوژیکی اجتماعی محقق شده است. مقاله حاضر با هدف به‌کارگیری ابعاد علم هیدرولوژی ‌اجتماعی و بررسی تاریخ هم‌تکاملی، به‌عنوان نخستین گام در شناخت سیستم پیوسته‌ انسان‌ـ‌آب، طی انجام مطالعه تاریخی، ارائه شده است؛ بدین‌منظور حوضه مشهد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین حوضه‌های آبریز کشور، به‌خصوص در شرق ایران، انتخاب شده است. در این مقاله پس از طبقه‌بندی مراحل مطالعه‌ تاریخی هیدرولوژیکی اجتماعی، تسلسل تاریخی وقایع طبیعی/فعالیت‌های انسانی و تغییرات مؤلفه‌های هیدرولوژیکی اجتماعی در حوضه‌ مشهد بررسی شده است. طبق نتایج، طی دوره‌ معاصر، سال‌های 1300 تا کنون و 1345 تا کنون، به‌ترتیب به‌عنوان فازهای توسعه و انقباض شناسایی شده‌اند. در واقع به‌رغم وجود شرایط انقباض، توسعه ادامه یافته است؛ مسلماً هنوز حوضه وارد فازهای رکود و بهبود و تعادل جدید نشده است. در نهایت مدلی ادراکی جهت شناخت سیستم هیدرولوژیکی اجتماعیِ حوضه‌ طرح‌ریزی شده که در آن کمیت و کیفیت منابع آبی و تقاضای آب به‌عنوان مهم‌ترین نیروهای محرک داخلی و مؤلفه‌های هیدرواقلیمی به‌عنوان مهم‌ترین نیروی محرک خارجیِ مؤثر بر هم‌تکاملی سیستم پیوسته انسان‌ـ‌آب، عمل می‌کنند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مدل‌سازی منابع آب در حوضه آبریز با استفاده از روش پویایی سیستم (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

در مدیریت جامع منابع آب در سطح حوضه آبریز، اندرکنش اجزای درونی هر سیستم و نیز اندرکنش سیستم­های مختلف با یکدیگر باید به طور فراگیر در نظر گرفته شوند. تحقیق حاضر در حوضه آبریز نیشابور و با تأکید بر حل مسأله روند افت سالیانه تراز آبخوان در این دشت انجام گرفته است. به منظور کنترل تراز آبخوان، گام­های مدل­سازی توسعه داده شدند و ریشه­های مسأله در فرآیند شکل­گیری نمودار ذخیره- جریان مورد بررسی قرار گ...

full text

مدل سازی منابع آب در حوضه آبریز با استفاده از روش پویایی سیستم (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

در مدیریت جامع منابع آب در سطح حوضه آبریز، اندرکنش اجزای درونی هر سیستم و نیز اندرکنش سیستم­های مختلف با یکدیگر باید به طور فراگیر در نظر گرفته شوند. تحقیق حاضر در حوضه آبریز نیشابور و با تأکید بر حل مسأله روند افت سالیانه تراز آبخوان در این دشت انجام گرفته است. به منظور کنترل تراز آبخوان، گام­های مدل­سازی توسعه داده شدند و ریشه­های مسأله در فرآیند شکل­گیری نمودار ذخیره- جریان مورد بررسی قرار گ...

full text

مطالعات فیزیوگرافی و هیدرولوژی حوضه های آبریز با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) (مطالعه موردی حوضه آبریز سیمینه رود)

از عوامل موثر در شکل گیری سیلاب می توان به مشخصات فیزیوگرافی حوضه ها اشاره نمود، در این مطالعات مشخصات فیزیوگرافی شامل مساحت، محیط، شیب حوضه ، طول آبراهه و شیب آبراهه اصلی از روی نقشه های رقومی ارتفاعی(dem) برای حوضه رودخانه سیمینه رود بدست آمده است؛ در برآورد مشخصات فیزیوگرافی از نرم افزار arcgis استفاده گردیده است.در مطالعات هیدرولوژی، ابتدا دبی با دوره های بازگشت مختلف از روی ایستگاه های هید...

15 صفحه اول

تلفیق روش های هیدرولوژی و منابع آب در مدیریت سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبریز رودخانه الله)

طرح های توسعه منابع آب به منظور تأمین کلیه اهداف مورد نظر، برنامه ریزی دقیق و منسجمی لازم دارند. در نظر داشتن کلیه جوانب فنی طرح ها و نیز پیامدهای آن، پیچیدگی خاصی داشته که با آگاهی از مسایل، خصوصیات حاکم بر سامانه، بکارگیری ابزار مناسب و نگرش سیستمی قابل تجزیه و تحلیل هستند. موضوع ارزیابی سیلاب طرح از مدت ها پیش مورد بحث و مجادله علمی قرار گرفته است. این مسئله موضوعی دشوار، مهم و نگران کننده ا...

15 صفحه اول

طراحی سیستم عرضه آب مطمئن در شرایط عدم حتمیت مطالعه موردی: حوضه آبریز زاینده‌رود

سیستم شبکه توزیع آب شامل انواع منابع عرضه و مراکز تقاضا است. عدم اطمینان در مقدار تقاضا و عرضه در این سیستم‌ها باعث بروز مشکلات فراوانی برای تصمیم‌گیرندگان و طراحان می‌شود. روشهای گوناگونی برای غلبه بر مشکل عدم حتمیت در این نوع از سیستم‌ها مطرح است. در مطالعه حاضر از بهینه‌سازی با پارامترهای کنترل کننده میزان محافظه‌کاری (میزان عدم حتمیت), برای بهینه‌سازی تخصیص آب، در شبکه عرضه آب حوضه آبریز زا...

full text

بررسی شاخص‌های هیدروژئومورفولوژی و هیدرولوژی حوضه ی آبریز تروال

مطالعات و بررسی ویژگی­های فیزیکی و مورفولوژیکی رودخانه­ها از جمله­ی اولین و مهم‌ترین اقدامات در طراحی و اجرای طرح­های هیدرولوژیکی به شمار می­آید. از اهداف پژوهش حاضر بررسی مشخصه­های فیزیکی حوضه­ی آبریز تروال و ویژگی­های هیدرولوژی، هیدروگرافی و هیدروژئومورفولوژی آن با استفاده از روش‌های آماری و نرم‌افزاری جهت نیل به اطلاعات مناسب برای برنامه­ریزی­ها و اجرای طرح­های عمرانی و آبخیزداری می­باشد. رو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 15  issue 4

pages  0- 0

publication date 2019-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023